Giá thể và những điều bạn cần biết

– GREEN LIVING –

Nếu bạn là người đam mê các loại cây cảnh trong nhà (cây cảnh mini, cây để bàn,…) hay còn gọi là cây nội thất, thì hẳn cũng đã nghe và tìm hiểu ít nhiều về giá thể. Giá thể cũng là một trong số kiến thức cơ bản cần nắm nếu bạn muốn trồng nhiều loại cây, nhất là những loại “khó yêu khó chiều” để chọn được giá thể phù hợp. Nhưng rõ ràng giá thể lại là thứ khiến nhiều người mông lung và khó hiểu nhất vì để đáp ứng theo nhu cầu người tiêu dùng mà trên thị trường ngày nay đã cho ra quá nhiều các loại giá thể khác nhau, từ hữu cơ đến vô cơ. 9X GARDEN sẽ tổng hợp tất cả những điều bạn cần và nên biết về giá thể trong bài viết này nhé.

I. Giá thể là gì?

Có thể hiểu đơn giản, giá thể chính là vật liệu làm chất nền trồng cây, giúp cho bộ rễ của cây có thể bám vào để hút nước và chất dinh dưỡng. Đồng thời giá thể cũng giúp cố định cây, giúp cây trồng đứng vững.

II. Các loại giá thể

Giá thể được chia làm hai loại là giá thể hữu cơ và giá thể vô cơ. Vậy giá thể hữu cơ hay vô cơ là như thế nào? Và hai loại giá thể này sẽ bao gồm những vật liệu nào?

1. Giá thể hữu cơ

1.1 Giá thể hữu cơ là gì?
Giá thể hữu cơ là những vật liệu nhẹ, có tính kiềm và dinh dưỡng, có thể thay đổi pH. Đặc điểm của giá thể hữu cơ là chúng giữ nước tốt nhưng lại rất dễ phân hủy.

1.2 Các loại giá thể hữu cơ
• Rêu than bùn (Peat Moss)
Rêu than bùn có đặc tính giống như mùn dừa vì chúng rất nhẹ, tơi xốp và đặc biệt là giữ ẩm rất tốt. Thành phần chính của rêu than bùn là rêu Sphagnum. Vì được nhập khẩu từ châu Âu nên đây là một trong những loại giá thể cao cấp và có giá thành khá cao.

● Xơ mùn dừa (Cocopeat)
Loại vật liệu này được tạo ra từ vỏ của trái dừa và là giá thể được sử dụng nhiều nhất, đặc biệt là tại Việt Nam vì chúng có giá thành rẻ và xử lý tương đối dễ. Điểm cộng lớn nhất của xơ mùn dừa chính là khả năng giữ ẩm rất tốt, nên sẽ phù hợp trồng những cây ưa ẩm nhiều. Nhưng điểm hạn chế của chúng là hàm lượng muối cao và chất chát bên trong, sẽ cần phải xử lý trước khi trồng.

● Trấu sống – Trấu hun (Rice Hulls)
Trấu sống là lớp vỏ ngoài cùng của hạt lúa, là phần còn lại sau quá trình xay xát thu hạt gạo. Còn trấu hun chính là kết quả của trấu sống sau khi đã được đốt trong điều kiện yếm khí. Hai loại trấu này đều rất tơi xốp và thoát nước tốt, giúp tăng độ thoáng cho đất.

● Vỏ thông – Vỏ cây (Pine Barks – Wooden Barks)
Được tạo ra từ vỏ của cây thông, vỏ cây tươi, khô, chủ yếu nhập khẩu từ châu u và có nhiều kích thước lớn nhỏ khác nhau. Trong vỏ thông có chứa Resin, là chất có tính sát khuẩn cao, lâu mục, ít mầm bệnh, không gây nấm và không đóng rêu. Đây là loại giá thể có độ bền cao và thoát nước tốt.

● Rêu (Moss)
Rêu là loại giá thể tơi xốp, có độ ẩm cao và giữ nước cực kỳ tốt nhưng lại cũng rất thông thoáng. Đây có thể được xem là loại giá thể cao cấp và giá thành cũng khá cao.

● Mùn cưa (Sawdust)
Mùn cưa không phải là vật liệu gì quá xa lạ, chúng thường được thu gom từ những xưởng gỗ. Thành phần chủ yếu trong mùn cưa là Xenlulozo, dễ phân hủy thành dinh dưỡng. Ngoài ra, mùn cưa còn có công dụng giữ ẩm, thoát nước tốt và sạch sẽ.

● Rác hữu cơ (Compost)
Rác hữu cơ là giá thể được tái chế từ cuống rau, rau úa hay trái cây kết hợp với vi sinh vật để ủ trong một khoảng thời gian, đến khi vi sinh vật phân hủy và cho ra được một loại vật liệu vô cùng dinh dưỡng để trồng cây.

2. Giá thể vô cơ

2.1 Giá thể vô cơ là gì?

Giá thể vô cơ là những vật liệu trơ cứng, không phân hủy hoặc rất khó để phân hủy.

2.2 Các loại giá thể vô cơ
● Đá trân châu (Perlite)
Được làm từ đá núi lửa, loại đá có màu trắng hoặc trắng xám và sẽ được nung nóng lên sau đó nghiền thành những mảnh nhỏ. Đá Perlite rất tơi xốp, thông thoáng, thoát nước tốt và không chứa các tác nhân gây hại cho cây.

● Đá Pumice

Đá Pumice hay còn gọi là đá bọt cũng là một loại đá núi lửa, được hình thành trong quá trình núi lửa phun trào và được khai thác trực tiếp để sử dụng. Loại đá này có đặc tính nhẹ, xốp, khả năng thoát nước rất tốt nên giúp cải thiện độ thoáng khí, giúp cho bộ rễ phát triển mạnh, hạn chế úng rễ.

● Đá Vermiculite
Vermiculite là đá núi lửa có màu vàng ánh kim, rất giàu khoáng chất tự nhiên. Đá Vermiculite rất nhẹ, có khả năng ngậm nước và chất dinh dưỡng rất tốt.

● Cát (Sand)
Cát thường được kết hợp với các vật liệu khác để làm giá thể vì đặc tính thoát nước tốt, giữ ẩm khá tốt.

● Sỏi tự nhiên (Gravel)
Tương tự như cát, sỏi tự nhiên cũng được kết hợp với các vật liệu khác vì tính thông thoáng. Nhưng sỏi tự nhiên thường được ứng dụng nhiều trong trang trí hơn, đặc biệt là trang trí tiểu cảnh Terrarrium vì chúng nặng và có nhiều màu sắc đẹp.

● Sỏi Hydro
Sỏi Hydro, là loại sỏi đặc biệt tạo nên thương hiệu của 9X GARDEN, được tạo ra bằng cách nung đất sét trong lò với nhiệt độ cao lên đến 1200 độ C làm cho đất sét nở ra, hình thành bọt khí và tạo nên cấu trúc tổ ong, có các lỗ nhỏ li ti nên cực kỳ thông thoáng, thoát nước tốt và có khả năng giữ ẩm cũng rất tốt. Bên cạnh đó, sỏi Hydro có thể lưu dẫn độ ẩm cho cây trong quá trình phát triển, giúp cây thoáng khí, oxy sẽ luân chuyển xuống bộ rễ được dễ dàng hơn, nhờ đó rễ cây có thể xâm nhập để thở và lấy chất dinh dưỡng rất đơn giản và sạch sẽ. Ngoài ra, sỏi Hydro còn được ứng dụng nhiều trong Hydroponics (thủy canh).

III. Chọn giá thể như thế nào cho cây trồng trong nhà?

Việc chọn giá thể quyết định rất lớn vào khả năng phát triển của cây, nếu chọn giá thể không phù hợp có thể khiến cây bị chậm phát triển hoặc chết. Đặc biệt là khi cây được mang vào nhà trồng, môi trường sẽ thay đổi hoàn toàn so với ngoài tự nhiên. Vậy giá thể cần phải đảm bảo những tiêu chí nào để giúp cây luôn được phát triển toàn diện trong nhà?

1. An toàn

Hầu hết các loại vật liệu hữu cơ đều phải xử lý kỹ trước khi dùng làm giá thể, tùy theo từng loại mà quá trình xử lý có độ phức tạp khác nhau. Nhưng nếu không được xử lý sạch sẽ, những vật liệu này sẽ mang rất nhiều mầm bệnh, tuyến trùng làm ảnh hưởng xấu đến cây trồng. Chẳng hạn như trấu sống còn nhiều cám gạo, lẫn hạt lúa nên trong quá trình dùng có thể bị nấm mốc, hay xơ mùn dừa có thể chứa hàm lượng muối cao gây hại đến cây,…Môi trường sinh sống của cây thay đổi sau khi mang vào trong nhà cũng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi. Vì vậy nên lựa chọn những giá thể bảo đảm an toàn tuyệt đối cho cây trồng để tránh làm hỏng cây.

2. Giữ ẩm tốt
Cây nội thất, đặc biệt là các loại cây như Trầu Bà, Lan Ý,…cực kỳ ưa ẩm. Ngoài việc tưới nước đầy đủ, chúng ta còn phải bảo đảm giá thể trồng có thể giữ được một lượng nước nhất định cho cây trong khoảng thời gian ngưng tưới, vì không phải ai cũng có thời gian tưới liên tục mỗi ngày. Và có những loại giá thể thoát nước quá nhanh nên không thể trữ lại được nước cho cây hấp thụ, khiến cây bị héo rũ vì thiếu nước.

3. Thông thoáng và thoát nước tốt
Giá thể cần phải thật thông thoáng để rễ có thể thở và phát triển tối ưu vì bộ rễ rất cần oxy. Nếu giá thể quá nén và bí sẽ dẫn đến thiếu oxy, rễ cây không thể phát triển sẽ tự động chuyển sang hô hấp hiếu khí và tự động tiết ra các chất hữu cơ độc hại như C2H5OH, CHO-OH làm thối các đầu rễ non. Đây chính là “thời cơ” cho nấm bệnh xâm nhập gây hại đến cây. Bên cạnh đó, giá thể cũng cần có khả năng thoát nước tốt để tạo điều kiện cho cây trao đổi chất và tránh ngập úng.

4. Độ bền
Chắc chắn khi nói đến độ bền, giá thể vô cơ sẽ là lựa chọn hàng đầu vì đặc tính khó phân hủy. Trong khi đó, hầu hết các loại giá thể hữu cơ thường có độ bền thấp và rất nhanh phân hủy.

5. Sạch sẽ
Khi trồng cây nội thất, thông thường chúng ta sẽ chọn cây có thể đặt trên bàn, kệ nhằm mục đích trang trí và làm xanh không gian sống. Nhưng trên bàn, kệ lại thường có những vật dụng khác như sách vở, tài liệu, thiết bị điện tử,…Nếu lựa chọn giá thể dễ rơi vãi như đất, cát sẽ dễ làm bẩn các vật dụng xung quanh. Các giá thể trơ cứng như sỏi hydro, đá perlite,…chắc chắn sẽ là “cứu tinh” cho vấn đề nan giải này.

Thông thường, người trồng sẽ ít khi chỉ để một vật liệu duy nhất làm giá thể trồng cây mà sẽ trộn từ hai đến ba loại vật liệu khác nhau để cho ra được hỗn hợp giá thể tốt nhất. Vì mỗi loại sẽ có ưu và nhược điểm khác nhau, nên việc trộn hỗn hợp nhằm mục đích “bù qua sớt lại” những ưu và nhược điểm cho nhau. Chẳng hạn như xơ mùn dừa có khả năng ngậm nước quá tốt nên có thể dẫn đến nguy cơ úng rễ cây nếu dùng trồng những cây ưa khô mà không kiểm soát kỹ lượng nước tưới, còn đá perlite lại thoát nước quá nhanh nên không thể giữ ẩm cho cây, nên người ta sẽ thường trộn hai vật liệu này lại với nhau để bù đắp những nhược điểm trên.

Riêng sỏi Hydro vô cùng thông thoáng nên có khả năng thoát nước cực kỳ tốt và có khả năng lưu dẫn nước từ dưới lên phía trên thông qua các lỗ nhỏ li ti trên mặt sỏi giúp rễ cây hấp thụ. Tuy nhiên, nếu không được cấp nước liên tục thì sỏi Hydro sẽ không giữ được ẩm lâu, vì vậy để trồng cây bằng sỏi Hydro thì bạn nên sử dụng chậu không có lỗ ở đáy và điều chỉnh lượng nước luôn nằm ở đáy chậu. 9X GARDEN cũng đã sản xuất ra những loại chậu có đục lỗ ở bên hông, nhằm lưu giữ lượng nước vừa đủ ở đáy chậu để cung cấp nước liên tục lên phía trên và giữ ẩm cho cây.
9X GARDEN mong rằng qua bài viết trên có thể giúp các bạn thấy được tầm ảnh hưởng lớn của giá thể đến cây trồng và tầm quan trọng của việc lựa chọn giá thể cho từng loại cây trồng khác nhau. Giá thể có đáp ứng đủ tiêu chuẩn thì cây mới chất lượng và sống bền được. Nên các bạn hãy tìm hiểu thật kỹ càng trước khi quyết định sử dụng bất kỳ loại giá thể nào để trồng cây nhé.

Toàn bộ nội dung và hình ảnh thuộc bản quyền của 9X GARDEN. Vui lòng không sao chép dưới mọi hình thức.

 4.9/5